Hout voor vloeren visgraat en parket

Hout

Met hout kun je veel doen. Je kunt hout gebruiken als pure grond-stof, om bijvoorbeeld de open haard te laten branden. Je kunt hout ook gebruiken om er iets mee te maken. Kijk maar eens om je heen. Overal zie je producten van hout. Stoelen, kasten, tafels, snijplanken, onderzetters, trappen, beeldhouwwerken. Te veel om op te noemen.

Ook in de woninginrichting is hout een veelgebruikt materiaal. Wel is het ene stuk hout meer geschikt dan het andere stuk. Hoe minder onvolkomenheden een stuk hout heeft, hoe beter de kwaliteit van het parket zal zijn.

In dit hoofdstuk leer je welke eigenschappen hout geschikt maken als basismateriaal voor een parketvloer. Ook leer je welke onvolkomenheden in hout voor kunnen komen.

Eigenschappen van hout

Hout heeft een natuurlijke, warme uitstraling. Veel mensen vinden dat mooi. De uitstraling wordt bepaald door de tekeningen en de kleur van het hout.

In bossen zie je wel eens stapels omgezaagde stammen liggen. Als je zo’n stam bekijkt zie je de structuur van de boom. Je ziet bijvoorbeeld her schors, de bast en de groeiringen.

Hoe een tekening van een stuk hout eruit ziet, hangt af van de structuur van een boom en de zaagwijze.

Van een balk zoals afgebeeld in figuur 1.2 kun je prachtig parket maken. Het hart van de boom ligt keurig ingesloten in de balk. Aan de buitenzijden van de balk zijn vlamtekeningen te zien. Als je het hout scheef ten opzichte van het hart had gezaagd, zou de tekening er heel ander uit hebben gezien.

Kleur

De kleur van hout wordt bepaald door de kleur van het spinthout en kernhout. Spinthout is het hout waar voedingsstoffen doorheen lopen en is licht van kleur. In het kernhout gebeurt dat niet meer en is donker van kleur.

Bij de meeste houtsoorten, zoals grenen, teak, noten en eiken, zie je kleurverschil tussen het lichtgekleurde spinthout en het donkerder gekleurde kernhout (kernhoutbomen) van deze houtsoorten wordt meestal alleen het kernhout gebruikt om parket te maken. Vuren, essen en beuken zijn houtsoorten waarbij je geen verschil ziet tussen spinthout en kernhout (rijphout bomen). Van deze houtsoorten wordt meestal al hout gebruikt. de populier en wilg hebben helemaal geen kernhout. Van deze bomen wordt ook al het hout gebruikt maar zijn niet geschikt voor het maken van parket.

Duurzaamheid

Het ene stuk hout gaat langer mee dan het andere. De mate waarin onbehandeld hout tegen schimmels- en bacteriële aantastingen bestand is, heet duurzaamheid.

Niet alle houtsoorten zijn even duurzaam. Duurzaamheid is in te delen in vijf klassen.

Klasse	Duurzaamheid	Gemiddelde levensduur
1	Zeer duurzaam	25 jaar en langer
2	Duurzaam	15-25 jaar
3	Matig duurzaam	10-15 jaar
4	Weinig duurzaam	5-10 jaar
5	Niet duurzaam	Minder dan 5 jaar

Als je hout lakt of verft, maak je hout veel duurzamer.

Sinds enkele jaren worden bepaalde houtsoorten thermisch behandeld. Thermisch behandelen van hout is het geleidelijk en gelijkmatig verwarmen van hout waardoor het hout van eigenschappen veranderd en zo duurzamer wordt. Gevolg is ook dat de kleur van het hout veranderd.

Hardheid

Je zou hardheid kunnen opvatten als een maat voor het indeuken van hout; een harde vloer deukt minder snel in dan een zachte vloer. De hardheid van hout verschilt per houtsoort. Zo is grenen een zachte houtsoort, eiken matig hard en Jatoba hard,

Bewerkbaarheid

Hout is over het algemeen goed bewerkbaar. Je kunt hout eenvoudig boren, zagen, frezen, schaven, schuren, verlijmen en vernagelen.

onvolkomenheden in hout

Hout is geschikt als basismateriaal voor parket. Voorwaarde is wel, dat de kwaliteit van het hout goed is. Als er veel onvolkomenheden in zitten, wordt de kwaliteit minder goed. Hierna komt aan de orde welke onvolkomenheden er in hout kunnen zitten:

Werken
Scheuren
Vervorming
Aantasting
Verkleuring
Kwasten (noesten)
Hars
Groeiringen (vlammen tekening)
Wan

Het wil niet zeggen dat alle onvolkomenheden ook niet voor mogen komen in hout waarvan parket gemaakt wordt. Wat voor de ene persoon een onvolkomenheid is, kan voor een ander persoon juist een verfraaiing zijn van het hout. Denk hierbij aan kwasten (noesten) en verkleuringen.

Werken

Hout heeft de eigenschap dat het ‘werkt’: het krimpt en zet uit. Hout werkt alle kanten op, dus zowel in de breedte, de dikte als in de lengte. Hout gaat werken als de temperatuur of het vochtgehalte in de ruimte verandert. Hout zet uit bij warme temperaturen of een hoger vochtgehalte. En hout krimpt bij koude temperaturen of een lager vochtgehalte. In de winter periode is het buiten koud maar binnen juist warm dan is de luchtvochtigheid in de woning laag, het hout zal krimpen. In de zomer buiten warm, binnen wordt niet gestookt de lucht vochtigheid in de woning zal hoog zijn gevolg het hout zal uitzetten.

Gevolgen van het werken van de vloeren

Het werken van hout kan nare gevolgen hebben voor de parketvloer. De vloer trekt krom of beschadigt muren. Het werken kan zoveel mogelijk tegen gegaan worden door het parket vast te leggen aan de werkvloer. Hout zal altijd blijven werken maar kan zijn werking als het vast ligt aan de werkvloer niet doorgeven aan de omringende parket delen. Het lijkt dan net of de vloer niet werkt. Los liggende vloeren werken wel zichtbaar. Hout werkt ongeveer 1% in de breedte richting. De werking van hout is ook afhankelijk van de manier van zagen. Kwartier en half kwartiers hout werkt veel minder dan dosse gezaagd hout.

Scheuren

Vervorming is een afwijking in de vorm van het gezaagde hout. Er zijn vier typen vervorming: gebogen, krom, scheluw en hol.

Vervorming in parket ontstaat meestal door spanningen in de structuur van de boom en onder invloed van warmte en vocht. Ook kan het optreden in hout dat het niet goed gedroogd is in de droogkamers of als het hout niet heeft kunnen besterven nadat het uit de droog kamers is gekomen ( besterven van het hout is het weer op temperatuur komen van het gedroogde hout nadat uit de droogkamer is gekomen voordat het verder verwerkt gaat worden). Bomen aan randen van bossen hebben aan de buitenkanten vaak wel takken en bladeren, maar aan de binnenkant niet. Dit verschil in gewicht wordt gecompenseerd met extra hout (reactiehout). Sommige bomen groeien dan in een draai. Door deze draaigroei kunnen houten vloerdelen flink scheluw trekken.

Aantasting van de houten vloeren

Hout kan aangetast worden door schimmels of insecten.

Schimmels

De volgende schimmelaantastingen komen in hout vaak voor:

Blauwe schimmel, hout met deze schimmel neemt meer vocht op dan nodig is
Bruinrot, deze schimmel tast de celwanden aan. Hout met bruinrot vertoont krimpscheuren. Na verloop van tijd kun je het hout met de vinger fijnwrijven.
Witte rot, deze schimmel tast de celwanden aan. Na verloop van tijd balt het hout in losse vezels uit elkaar. Je kunt het hout niet tot poeder wrijven
Oppervlakteschimmels, schimmelaantasting komt voor aan de kopse kanten van geveld hout. Ze richten geen schade aan, maar zijn wel een teken dat het hout te vochtig is. Oppervlakteschimmels zijn bont van kleur, zoals rood, roze en groen.

Boorders en houtwormen

Boordergangen ontstaan door kevers (‘boorders’) en hun larven (houtwormen). Het is vrij eenvoudig om vast te stellen of hout is aan getast door insecten en hun larven. De openingen van boordergangen zijn meestal duidelijk te zien. Soms zie je ook hoopjes ‘boordermeel’. Als je boordergangen aantreft kun je er het beste een expert bij halen. Je kunt namelijk niet zien of de boorders of houtwormen er nog in zitten.

Het kan wel twee jaar duren voordat de laven zich ontpopt hebben en volgroeit zijn tot kevers die uit de ronde gaatjes komen uitvliegen. Om de kevers te bestrijden kan het hout tot de kern tot 60 graden verhit worden en behandeld worden met microgolven. Ook een behandeling met een gesloten stikstof tent is mogelijk. Zijn het maar een paar gaatjes kan je die inspuiten met behulp van een injectie naald met petroleum.

Verkleuring

Hout kan door bijvoorbeeld zonlicht verkleuren. Onder invloed van weer en wind kan hout verweren of vergrijzen. Denk maar aan teakhouten tuinmeubelen.

Sommige houtsoorten verkleuren als ze in de machinale worden bewerkt. Het ijzer van de machines gaat dan een chemische reactie aan met het hout. Daarnaast kan doormiddel van chemische middelen het hout ook verkleuren ( het roken van eiken). Het verwarmen van het hout tijdens het droog proces (het gestoomd beuken en karamelzieren van bamboe en thermisch verhitte essen, bamboe en berkenhout dat donker bruin kan worden).

Kwasten

Een kwast is het stuk tak waar de boom omheen groeit, de kwast groeit met de boom mee tot het moment dat de tak afsterft.Een deel van de kwast blijft in leven en vergroeit met de boom. Zo’n kwast heet een vaste kwast. Een ander deel van de kwast sterft af. Na verloop van tijd zal de boom over de afgestorven kwast heen groeien. Een afgestorven kwast heet een losse kwast. Losse kwasten veroorzaken gaten in gezaagd hout. Noesten werden vroeger in het parket als een gebrek gezien. Tegenwoordig is er juist erg veel vraag naar hout met noesten en of gebreken.

Harszakken

Hard is een kleverige stof dat door de boom uitgescheiden wordt. In een scheur van de boom wordt veel hars afgezet. Zo’n scheur met hars heet een harszak. Kleine harszakjes hebben geen invloed op de kwaliteit van het hout. Grote harszakken kunnen wel heel hinderlijk bij het bewerken van het hout. Hars kan ook een nadelig effect geven op de afwerking die op het parket komt. Vaak heb je geen hechting van lak en olie, en als je gaat kleuren pakt de kleur niet.

Groeiringen

Ieder jaar vormt een boom nieuw hout. De breedte van het hout per groeiperiode heet groeiring. Onder gunstige omstandigheden zal een boom veel hout en dus brede groeiringen vormen. Onder slechte omstandigheden zal een boom weinig hout en dus smalle groeiringen vormen. Voorjaar en zomer zal het hout sterk groeien grote lichte jaarring, najaar en winter zal het hout langzaam groeien fijne donkere jaarring, over het algemeen is langzaam gegroeid hout sterker dan snel gegroeid hout. Dit geldt in mindere mate voor een aantal Europese loofhoutsoorten, zoals eiken en essen,

Wan

Wan is een stuk hout waarin je de natuurlijke ronding van de stam nog kunt zien. Gezaagd hout met wan mag niet worden gebruikt voor de fabricage van parket. (je kan het tegen komen bij de fabricage van planken).